کولرهای گازی که امروزه مورد استفاده عموم قرار گرفته‌اند، در فصل تابستان وظیفه تهویه و سرمایش محیط‌های خانگی و اداری و همچنین در زمستان وظیفه گرمایش محیط را بر عهده دارند. یکی از مهم‌ترین اجزای کولرهای گازی که در استارت زدن و راه‌اندازی دستگاه برای شروع فعالیت نقش کلیدی دارد، خازن کولر گازی است. حال اگر کولر گازی روشن نشود، یکی از اولین مواردی که باید مورد بررسی قرار گرفته و سلامت آن تست شود، خازن است.
در این مقاله قصد داریم در مورد آموزش تعویض خازن کولر گازی و انواع این قطعه که در کولر گازی مورد استفاده قرار می‌گیرند و… مطالبی ارائه داریم. این مطلب آموزشی شامل تست و تعمیر خازن و همچنین تعویض خازن کولر گازی نیز می‌شود. برای تعمیر و سرویس کولر گازی در محل در ادامه با ما همراه باشید.
خازن کولر گازی چیست؟
قبل از هرچیز و پیش از آموزش تعویض خازن کولر گازی باید به چیستی این قطعه مهم بپردازیم. همانطور که در بالا اشاره کردیم، خازن کولر گازی برای راه‌اندازی کمپرسور در کولر گازی کاربرد بسیار مهمی دارد. توجه شود که خازن یک گشتاور قوی برای استارت زدن کمپرسور در کولر گازی می‌باشد. لازم است بدانید این قطعه از دو صفحه فلزی کوچک تشکیل شده که بصورت موازی کنار هم قرار گرفته‌اند و بین آنها نیز نوعی عایق برای جلوگیری از یکسری موارد قرار دارد.
بطورکلی وظیفه خازن نگهداشت انرژی الکتریکی است تا در هنگام نیاز مدار بتواند آن را برآورده و استفاده کند. در گاهی اوقات خیلی از ایرادات کولر گازی به دلیل وجود مشکل‌های ریز و درشت در خازن کولر گازی می‌باشد.
قبل از تعویض خازن کولر گازی باید بدانید که کولر گازی دارای سه نوع خازن مختلف است: خازن فن داخلی، خازن فن خارجی و خازن کمپرسور. ظرفیت این خازن‌ها بر اساس میکروفاراد تعیین می‌شود و روی آنها بوسیله یک عدد ریز ظرفیت موردنظر نوشته و قابل تشخیص می‌باشد.
انواع خازن کولر گازی
یکی از مراحلی که در آموزش و چگونگی تعویض خازن کولر گازی بسیار دارای اهمیت است، تشخیص نوع خازن مناسب برای جایگزینی خازن سوخته است. همانطور که گفته شد خازن‌های کولر گازی انواع مختلفی دارند. برای شناسایی بیشتر، تفاوت بین این خازن‌ها به دو فاکتور اصلی ظرفیت خازن و تعداد پایه‌های خازن بستگی دارد.
ظرفیت خازن‌ها که در کولر گازی قرار دارند، با توجه به توان کمپرسور کولر گازی تعیین می‌شود. ظرفیت خازن‌های کولر گازی موجود در بازار بین 5 تا 65 میکروفاراد متغیر است. برای مثال خازنی که برای راه‌اندازی فن کمپرسور در کولر گازی استفاده می‌شود، با ظرفیتی بین 5 تا 10 میکروفاراد است. از طرف دیگر از آنجایی که کمپرسور دستگاه هنگام شروع به کار به انرژی زیادی نیاز دارد این خازن‌ها انواع مختلفی دارند. خازن‌های بکار رفته برای آن به ترتیب زیر است:
- خازن 30 میکروفاراد
- خازن 35 میکروفاراد
- خازن 40 میکروفاراد
- خازن 45 میکروفاراد
- خازن 50 میکروفاراد
- خازن 55 میکروفاراد
- خازن 60 میکروفاراد
- خازن 65 میکروفاراد
همانطور که دانستید با افزایش توان موتور کولر گازی، ظرفیت خازن طبق توان کمپرسور نیز افزایش می‌یابد. به عنوان مثال برای یک کولر گازی در مدل هشت هزار، خازن 30 میکروفاراد مناسب است، این درحالی است که برای یک کولر گازی 30 هزار، خازن 65 میکروفاراد استفاده می‌شود.
در بحث انواع خازن کولر گازی همانطور که پیش‌تر گفتیم، یکی از عوامل تعیین کننده نوع خازن در کولر گازی تعداد پایه‌های آن می‌باشد. برای مثال انواع کولر گازی با توجه به تعداد پایه‌های قرار گرفته به دو نوع خازن کولر گازی سه پایه و خازن کولر گازی دو پایه تقسیم می‌شوند. این دو نوع خازن بصورت زیر می‌باشد:
خازن سه پایه
خازن‌های سه پایه که در کولر گازی قرار گرفته‌اند، دارای سه سر هستند که در زمان سیم‌کشی به کمپرسور و فن متصل می‌شوند و یک پایه هم بصورت مشترک در این بین بکار می‌رود. در این مدل، خازن‌های مخصوص کمپرسور و فن کولر گازی با یکدیگر در یک عدد خازن جمع شده‌اند. همانطور که اشاره شد میزان ظرفیت خازن سه پایه روی بدنه آن نوشته شده است. برای مثال روی خازن‌های کولر گازی جهت نشان دادن ظرفیت، به این صورت درج شده است که: 60+50 میکروفاراد. عدد 60 مربوط به کمپرسور و عدد 5 مربوط به فن دستگاه است که در مجموع یک خازن 65 میکروفاراد را برای کارکرد کولر گازی تشکیل می‌دهند.
خازن دو پایه
خازن‌های کولر گازی در نوع دو پایه به دو شکل استوانه‌ای و مکعبی در طراحی ساخت طراحی می‌شوند. خازن مدل استوانه‌ای مخصوص کمپرسور دستگاه و خازن مدل مکعبی برای فن دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. توجه شود که دو سر این خازن‌ها در شکل ظاهری هیچ تفاوتی باهم ندارند. یکی از پایه‌های موجود در این نوع خازن‌ها پایه c و پایه دیگری herm نام دارد. هنگامی که خازن بر روی دستگاه نصب و سیم‌کشی می‌شود، اینکه سیم را به کدام پایه متصل کنیم تفاوتی ندارد و در هرحال فعالیت دستگاه را خواهیم داشت.
عیب‌یابی و تعویض خازن کولر گازی
درصورتی که کلید فن را زده‌اید اما روشن نمی‌شود، باید نسبت به عیب‌یابی اقدام کنید. گاهی اوقات این اتفاق رخ می‌دهد که بعد از روشن کردن کلید فن، صدای ضعیفی از موتور دستگاه خارج می‌شود ولی با این حال موتور روشن نمی‌شود. در این مواقع باید به سرعت و در اولین اقدام کولر گازی را خاموش کنید، زیرا این اتفاق نشانه سوختن خازن است و در ادامه ممکن است به سوختن کمپرسور نیز منجر شود. امکان سوختن موتور و بخش کمپرسور از این جهت است که به دلیل ایراد در خازن، ولتاژ اضافی وارد موتور و فشار به آن می‌شود.
اما درصورتی که فن‌ها روشن شده و کمپرسور روشن نمی‌شود، باید آن را تست کرد. اگر با این مشکل مواجه شدید، مشکل خرابی خازن کمپرسور است که باید تعویض خازن کولر گازی را در پیش بگیرید. در این حالت پیش آمده یا ولتاژ مورد نیاز کمپرسور تامین نمی‌شود یا ولتاژ بیش از حد باعث اورلود (Overload) شدن کمپرسور و کولر گازی می‌شود و همین عامل باعث خرابی کمپرسور و همچنین روشن نشدن آن خواهد شد. خازن کولر گازی باید برای تشخیص سلامت، تست شود. برای تست سلامت کولر گازی می‌توانید طبق روش‌های زیر عمل کنید.
روش اول: ابتدا با ابزاری بنام اهم‌متر خازن کولر گازی را تست می‌کنیم. در این وضعیت یک سر اهم‌متر را به یکی از پایه‌های خازن و سر دیگر را به پایه دیگر خازن وصل می‌کنیم. اگر عقربه‌های نشان دهنده در اهم‌متر در آخرین نقطه قرار گرفت و به آرامی روی درجه مناسب برگشت، یعنی خازن دستگاه در وضعیت مناسب و سالم است. اگر تغییری روی عقربه اهم‌متر ایجاد نشود، نشان دهنده این است که خازن دستگاه سوخته است. بنابراین باید نسبت به تعویض خازن کولر گازی اقدام شود.
روش دوم: روش دیگر برای تست خازن کولر گازی این است که خازن کولر گازی را با استفاده از یک خازن دیگر تست کنید. برای این منظور باید یک خازن سالم را با خازن کولر گازی که از سلامت آن مطمئن نیستید در دستگاه جایگزین کنید. اگر در این حالت کولر گازی روشن نشد، یعنی مشکل از خازن نبوده و بخش‌های دیگر کولر گازی دچار مشکل است.
روش سوم: روش سوم برای سلامت خازن، تشخیص سوخته بودن خازن کولر گازی از روی شکل ظاهری خازن است. اگر به لحاظ ظاهری خازن در محل قرارگیری باد کرده باشد، سیاه شده باشد، ترکیده باشد یا هر تغییر ظاهری که غیرمعمولی بنظر برسد، این موارد نشانه این است که خازن سوخته است. در این میان می‌بایست تعویض خازن کولر گازی انجام شود.
روش چهارم: یکی از روش‌های البته کمی پرخطر برای تست سلامت و کارکرد خازن کولر گازی، استفاده از ولتاژ مستقیم به آن است. در این روش باید یک رشته سیم را به پایه‌های خازن متصل کنیم. اگر با این کار و بعد از وصل کردن برق، خازن جرقه کوچک زرد رنگی بزند یعنی نشان از سوخته بودن آن است و اگر جرقه آبی رنگ را مشاهده کردید یعنی خازن در وضعیت سالم است.
پس از انجام تست‌های مکرر برای سالم بودن خازن کولر گازی و اطمینان از وجود ایراد در این قطعه نوبت به تعمیر آن می‌رسد. اگر مشکل خازن قطع بودن پایه‌ها از کمپرسور و چنین مواردی باشد، امکان بازسازی پایه‌ها و تعمیر در آنها وجود دارد. اما درصورت سوختگی خازن، امکان تعمیر وجود ندارد و خازن باید به کلی تعویض شود.
تعویض خازن کولر گازی
پس از تست خازن کولر گازی و اطمینان از ایراداتی چون سوختن آن، خازن باید تعویض شود. برای تعویض خازن کولر گازی باید ابتدا پایه‌های خازن را از آن جدا کنیم و سپس خازن جدید را بطور صحیح در جای خازن‌های قبلی نصب کنیم. اگر پس از زدن کلید کولر گازی، کمپرسور در دستگاه روشن شد، یعنی ایراد از خازن بوده است. دقت داشته باشید که خازن را به درستی نصب کنید زیرا اگر در نصب خازن، پایه‌های آن بصورت جابجا وصل شده باشند، امکان اتصالی و پریدن فیوز در مواردی وجود دارد.
بطورکلی و همانطور که گفته شد برای تعویض خازن کولر گازی از نوع کمپرسور، بعد از تهیه خازن با ظرفیت متناسب و مشخص کولر خود، ابتدا درب کندانسور (پنل بیرونی) را باز کرده و برق اصلی را از آن قطع می‌نماییم و سپس توسط ابزاری بنام دم‌باریک سوکت‌های مربوط به خازن را تک تک درمی‌آوریم. در این حالت به هنگام جدا کردن سوکت‌ها باید حواسمان به رنگ بندی سیم‌ها و نوع اتصال آنها باشد.
در مرحله بعد یک سر خازن دارای دو سیم و سر دیگر آن دارای یک سیم می‌باشد که باید جدا شوند. بعد از جدا کردن سیم‌ها و باز کردن خازن، خازن جدید را جایگزین کرده و به همان صورت سیم‌ها را سر جای خود قرار می‌دهیم تا تعویض خازن کولر گازی به درستی انجام شود.
جمع بندی
در این مقاله بطورکلی در مورد تعویض خازن کولر گازی و بخش‌های مرتبط مطالبی را بیان کردیم. همانطور که مطالعه کردید خازن کولر گازی یکی از قطعات بسیار مهم و حیاتی در کولر گازی است که به روشن کردن و استارت زدن کولر گازی کمک می‌کند. به همین دلیل نیز هنگامی که مشکلی در روشن و خاموش کردن کولر گازی اتفاق می‌افتد، اولین موردی که یک تعمیرکار به آن شک می‌کند و به سراغ آن می‌رود، خرابی و یا سوختن خازن کولر گازی است.
همچنین در قرار گرفتن وضعیتی چون تعویض خازن کولر گازی دقت داشته باشید که تعمیر یا تعویض آن باید حتما توسط یک متخصص تعمیرات کولر گازی صورت بگیرد. درصورت انجام یک اشتباه کوچک در این بخش، ممکن است مدار کولر گازی بصورت جدی آسیب ببیند. جهت ارتباط با تعمیرکاران شمال تعمیر می‌توانید ازطریق تعمیر فوری کولر گازی در مازندران بهره ببرید.
جهت برقراری ارتباط با کارشناسان مجموعه در راستای تعویض خازن کولر گازی، ازطریق صفحه تماس با ما اقدام کنید.
